दुबइ । सुख्खा हावापानी र अत्यधिक तापक्रमका लागि परिचित दुबईमा मंगलबार मुसलधारे पानी परे पछि जनजीवन अस्तब्यस्त भएको छ । अचानक आएको बर्षातले सम्पूर्ण मरुभूमि देशमा ठूलो बाढी निम्त्याएको थियो। अचानक भारी वर्षाले हलचल नगरको गतिलाई मात्र रोकेको छैन तर यस क्षेत्रका चरम मौसमी घटनाहरूमा जलवायु परिवर्तनको बढ्दो प्रभावको चिन्ता पनि बढाएको छ।
संयुक्त अरब इमिरेट्समा औसत वार्षिक वर्षा २०० मिमी भन्दा कम छ। गर्मीमा ५० डिग्री सेल्सियससम्म तापक्रम बढे पछि युएईमा पानीको ठूलो संकट छ । देश भूजल स्रोतमा निर्भर छ, जहाँ पानीको उपलब्धता अत्यन्तै कम रहेको छ। पानी संकटको महत्वपूर्ण समस्यालाई सम्बोधन गर्न युएईले यसलाई समाधान गर्न नयाँ दिशामा कदम चालेको छ । यी मध्ये एक विधि क्लाउड सीडिङ मार्फत कृत्रिम वर्षा बनाउनु हो। यो वर्षा बढाउनको लागि मौसम परिमार्जनको एक रूप हो। तर यसले कसरी काम गर्छ ? जानौं ।
क्लाउड सीडिङ भनेको के हो ?
क्लाउड सीडिङ एक प्रविधि हो जसमा सीडिङ एजेन्टहरू लाई बादलमा छोडिन्छ र कन्डेन्सेसन प्रक्रिया बढाउन र वर्षा सुरु हुन्छ। यो प्रक्रिया एनसिएमले मौसम पूर्वानुमानको आधारमा वायुमण्डलीय अवस्थाको निगरानी र वर्षाको ढाँचामा आधारित रोपणका लागि उपयुक्त बादलहरू पहिचान गरेर सुरु हुन्छ।
युएईले पहिलो पटक सन् १९८२ मा क्लाउड सिडिङको परीक्षण गरेको थियो। २००० को प्रारम्भमा कोलोराडो संयुक्त राज्य अमेरिकाको नेशनल सेन्टर फर एटमोस्फेरिक रिसर्च दक्षिण अफ्रिकाको विश्वविद्यालय र नासाद्वारा वैज्ञानिक र प्राविधिक अनुसन्धानले खाडी देशमा कृत्रिम वर्षा गराएको थियो ।
वर्षा संवर्धन कार्यक्रमलाई एमिरेटको नेशनल सेन्टर अफ मेटियोरोलोजीद्वारा व्यवस्थित गरिएको छ। यस कृत्रिम वर्षा कार्यक्रम अन्तर्गत वैज्ञानिकहरूले यूएईको वायु मण्डलको भौतिक र रासायनिक विशेषताहरू विशेष गरी एरोसोल र प्रदूषकहरू र क्लाउड गठनमा तिनीहरूको प्रभावहरूको विश्लेषणमा केन्द्रित थिए। यसको उद्देश्य क्लाउड विकास र वर्षा बृद्धि गर्न प्रभावकारी एजेन्ट पहिचान गर्नु थियो।
यस कृत्रिम वर्षा कार्यक्रम अन्तर्गत वैज्ञानिकहरूले युएईको वायुमण्डलको भौतिक र रासायनिक विशेषता विशेष गरी एरोसोल र प्रदूषकहरू र क्लाउड गठनमा तिनीहरूको प्रभावहरूको विश्लेषणमा केन्द्रित थिए। यसको उद्देश्य क्लाउड विकास र वर्षा बढाउन प्रभावकारी एजेन्ट पहिचान गर्नु थियो।
एकपटक अनुकूल बादलहरू पहिचान भएपछि हाइग्रोस्कोपिक फ्लेयरहरू भएका विशेष विमानहरू आकाशमा जान्छन्। विमानका पखेटाहरूमा राखिएका यी फ्लेयरहरूमा नुन सामग्रीबाट बनेका कम्पोनेन्टहरू हुन्छन्। केही क्लाउडहरूमा पुग्दा फ्लेयरहरू तैनाथ हुन्छन्, सीडिङ एजेन्टलाई क्लाउडमा छोडेर आउँछन ।
नुन कणहरूले नाभिकको रूपमा काम गर्दछ जसको वरिपरि पानीका थोपाहरू गाढा हुन्छन् र अन्ततः यति भारी हुन्छन् कि तिनीहरू वर्षाको रूपमा खस्न थाल्छन्।
प्रकाशित मिति : ६ बैशाख २०८१, बिहिबार ११ : २२ बजे
प्रतिक्रिया