काठमाडौं । यस वर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कार इरानी महिला अधिकारवादी नर्गिस मोहम्मदीलाई प्रदान गरिने भएको छ ।
नोबेल पुरस्कार समितिले शुक्रबार मोहम्मदीलाई इरानमा महिलामाथि हुने दमनविरूद्ध उनले गरेको लडाइँ र मानव अधिकार प्रवर्द्धन र सबैको स्वतन्त्रताका लागि गरेको योगदानका लागि नोबेल शान्ति पुरस्कार दिने निर्णय गरेको जनाएको छ ।
५१ वर्षीया मोहम्मदी अहिले जेलमा छन्। इरानी सरकारले उनलाई १३ पटक गिरफ्तार गरेको थियो भने ५ पटक दोषी ठहर गरेको थियो।
मोहम्मदी ३१ वर्ष जेल सजाय र १५४ कोर्राको सजाय सुनाइएको छ।
नर्गिसले पत्रकारका रूपमा इरानमा लामो समय काम गरेकी छिन् । उनले पत्रकारितामार्फत महिलामाथि भएका थिचोमिचोविरुद्ध आवाज उठाउँदै आएकी थिइन् । उनलाई यसै वर्ष संयुक्त राष्ट्र संघले प्रेस स्वतन्त्रता पुरस्कार प्रदान गरेको थियो । नर्गिस सहित इरानी अन्य दुई पत्रकार निलोफर हमिदी र एलाहेह मोहम्मदीलाई राष्ट्र संघले गत मे मा प्रेस स्वतन्त्र पुरस्कार दिएको थियो ।
५१ वर्षीया नर्गिसले जेलबाटै महिलाविरुद्ध हुने यौन हिंसाका बारेमा आवाज उठाउँदै आएकी छिन् । इरानमा मानवअधिकारविरुद्धको लडाइँमा नर्गिस पर्यायवाची शब्द बनेको पुरस्कार घोषणा हुनुअघि नै सीएनएनले शुक्रबार प्रकाशित एक रिपोर्टमा उल्लेख गरेको छ ।
पटक पटक विभिन्न मुद्दामा जेल परेकी नर्गिस पछिल्लो पटक भने राष्ट्रिय सुरक्षामाथि आँच आउने र राज्यविरुद्ध दुष्प्रचार गरेको आरोपमा उनी जेल परेकी हुन् । उनी सन् २०२१ नोभेम्बर १६ मा इब्राहिम केताबदरको स्मृति समारोहमा सहभागी भएका बेला पक्राउ परेकी हुन् । इब्राहिम २०१९ को नोभेम्बरमा राष्ट्रव्यापी प्रदर्शनका क्रममा इरानी सुरक्षा फौजबाट मारिएका थिए ।
गत वर्ष नर्गिसको इरानी जेलमा महिलामाथि हुने गरेको दमनका बारेमा उनले ‘ह्वाइट टर्चर : इन्टरभ्युज विथ इरानियन वुमेन प्रिजनर्स’ पुस्तक प्रकाशित भएको छ ।
नोबेल पुरस्कार विजेताले १ करोड १० लाख स्विडिस क्रोनर (९ लाख ९७ हजार अमेरिकी डलर) र पदक प्राप्त गर्नेछन् । यस वर्षबाट पुरस्कार राशिमा १० लाख स्विडिस क्रोनर बढाइएको हो ।
गत वर्ष इरानमा एक युवतीको हिरासतमै मृत्यु भएपछि विरोध प्रदर्शन चर्किएको थियो । इरानी धार्मिक प्रहरीद्वारा पक्राउ परेकी एक युवतीको हिरासतमा मृत्यु भएपछि विरोध प्रदर्शन चर्किएको थियो । कुर्दिस्तानस्थित आफ्नो घरबाट राजधानी तेहरान जाने क्रममा २२ वर्षीया महसा अमिनीलाई हिजाबसम्बन्धी कानुन उल्लंघनको आरोपमा ‘गस्त–इ–इरसाद’ प्रहरीले पक्राउ गरेको थियो । २२ वर्षीया अमिनीको पक्राउ परेको तीन दिनपछि हिरासतमा मृत्यु भएको थियो ।
प्रकाशित मिति : १९ आश्विन २०८०, शुक्रबार ४ : ४४ बजे
प्रतिक्रिया